طراحی معماری شامل فرآیندهای پیچیده‌ای ازجمله ایده‌پردازی، برنامه‌ریزی فضایی، ترسیم نقشه‌ها و مدلسازی تا اجرای نهایی پروژه است. این فرآیند بر مبنای تحلیل و درک نیازهای کاربران، مکان‌یابی صحیح، شرایط اقلیمی و همچنین خلاقیت معمار شکل می‌گیرد. طراحی معماری ترکیبی از هنر و علم است که تلاش می‌کند بین اصول زیبایی‌شناسی، نیازهای عملکردی و مسائل فنی یک ساختمان تعادل ایجاد کند.
اهمیت طراحی معماری در پروژه‌های ساختمانی
طراحی معماری قلب هر پروژه ساختمانی است، زیرا نه تنها بر تجربه‌ی کاربران تأثیر می‌گذارد بلکه عملکرد کلی ساختمان، دوام و کارایی آن نیز تحت تأثیر طراحی قرار می‌گیرد. طراحی معماری نه تنها به خلق فضاهای زیبا و کاربردی محدود می‌شود، بلکه به بهینه‌سازی منابع و مصرف انرژی نیز کمک می‌کند. با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و استفاده از مصالح مناسب، ساختمان‌هایی طراحی می‌شوند که بهره‌وری انرژی بیشتری دارند. استفاده از نور طبیعی و تهویه مناسب در طراحی، نه تنها موجب کاهش مصرف انرژی می‌شود، بلکه محیط‌های سالم‌تر و پایدارتر نیز ایجاد می‌کند. این امر در پروژه‌های مدرن به یکی از اصول کلیدی تبدیل شده است.
علاوه بر آن، طراحی معماری با در نظر گرفتن نیازهای کاربران و ایجاد فضاهای منسجم، به افزایش کارایی و بهره‌وری کمک می‌کند. با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد ارتباطات موثر بین فضاها، کاربران راحت‌تر در محیط فعالیت می‌کنند و بهره‌وری آنها افزایش می‌یابد. همچنین، معماری میتواند بازتاب‌دهنده فرهنگ و تاریخ یک جامعه باشد و از طریق طراحی‌های هماهنگ با محیط طبیعی، به حفاظت از منابع طبیعی و تقویت هویت محلی کمک کند.
پرزانته معماری چیست
پرزانته به معنای ارائه گرافیکی طرح‌های معماری به کارفرما است و یکی از مراحل کلیدی و حیاتی در فرآیند طراحی و اجرای پروژه‌های معماری به شمار می‌رود. این مرحله به معماران این امکان را می‌دهد که ایده‌ها، مفاهیم و جزئیات طرح خود را به شیوه‌ای واضح، جذاب و قابل‌درک به نمایش بگذارند. در این مرحله، از ابزارهای مختلفی مانند نقشه‌ها، رندرهای سه‌بعدی، تصاویر واقع‌گرایانه و حتی ویدئوهای انیمیشنی استفاده می‌شود تا کارفرما بتواند درک بهتری از طراحی پیشنهادی و نحوه تعامل آن با فضا و محیط داشته باشد.
پروسه طراحی تا پرزانته معماری
در پروسه طراحی و پرزانته معماری، مراحل زیادی وجود دارد که هریک از آنها نیازمند توجه ویژه‌ای هستند. از زمان دریافت خواسته‌های کارفرما تا شکل‌گیری ایده‌های فضایی طراح و رسیدن به پرزانته نهایی، این فرآیند ممکن است با چالش‌های متعددی روبرو شود. در این مقاله، نگاهی به مراحل مختلف این مسیر خواهیم داشت تا درک بهتری از چگونگی پیشبرد پروژه‌ها به‌دست آورید.
معرفی اعضای تیم طراحی و پرزانته
در ابتدا لازم است عوامل تیم طراحی و پرزانته را معرفی کنیم که یک تیم باید چه نیروی کاری با چه توانایی داشته باشد. تیم معماری متشکل از مدیر مجموعه، سرپرست تیم طراحی، سرپرست تیم فنی، تیم ترسیم، تیم آماده سازی و جمع آوری اطلاعات و دیتای مهم است. در یک پروژه معماری کلیه عوامل درگیر پروژه هستند و ضروری است با یکدیگر تعامل بالایی درجهت همکاری داشته باشند در غیر اینصورت روند انجام پروژه با اختلال مواجه شده و حتی گاهی هرگز به نتیجه نمی‌رسد!
تیم پرزانته یا (Computer Graphics) CG گروهی از متخصصان هستند که با استفاده از نرم‌افزارهای گرافیکی و مدلسازی سه‌بعدی، پروژه‌های معماری را به‌صورت واقع‌گرایانه نمایش می‌دهند. وظیفه اصلی این تیم تبدیل ایده‌ها و طرح‌های اولیه معماران به تصاویر، ویدیو و انیمیشن‌های جذاب و قابل درک برای کارفرمایان است. این تصاویر شامل مدل‌های سه‌بعدی، رندرینگ‌های واقع‌گرایانه و انیمیشن‌هایی می‌شوند که فضای نهایی پروژه را پیش از ساخت نشان می‌دهند. این فرآیند به کارفرما کمک می‌کند تا به‌صورت بصری پروژه را بهتر درک کند و تغییرات لازم را اعمال کند.
برخی از مهم‌ترین نرم‌افزارهای کاربردی پرزانته معماری شامل موارد زیر است:
• ۳ds Max: یکی از نرم‌افزارهای قدرتمند در زمینه مدلسازی و رندرینگ سه‌بعدی.
• V-Ray: موتور رندرینگ قدرتمند برای ایجاد تصاویر با کیفیت بالا.
• راینو (Rhino): برای مدلسازی با دقت بالا و توانایی‌های منحصر به فرد در طراحی سطوح پیچیده.
• Revit: برای مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) که امکان هماهنگی دقیق بین طرح و جزئیات ساخت را فراهم می‌کند.
• SketchUp: یک نرم‌افزار ساده و کاربردی برای طراحی‌های سریع و ارائه ایده‌های اولیه.
• Blender یا Cinema ۴D: نرم‌افزارهای جامع برای مدلسازی و انیمیشن‌سازی سه‌بعدی.
اهمیت نرم‌افزارها و سبک مدلسازی در فرآیند پرزانته
باید بدانید که آنچه اهمیت دارد، نرم‌افزار نیست بلکه سبک مدلسازی است که باید طبق استانداردها باشد؛ البته توصیه ما بر این است که پروسه از ابتدا تا انتها در یک نرم افزار انجام شود. برای مثال، اگر قرار است در ۳ds Max رندر شود، همان جا مدل شده مگر آنکه تصمیم به استفاده از نرم افزارهای دیگر مانند Unreal Engine یا Lumion برای رندرینگ نهایی باشد که آن‌وقت میتوان گفت نرم افزار تخصصی اهمیت نداشته و کاربری که مدل میسازد مهم است.
توافقات اولیه بین کارفرما و طراح
در ابتدا قراردادی بین کارفرما و طراح منعقد میگردد و کارفرما خواسته‌های خود را به صورت دقیق مطرح می‌کند. پس از دریافت خواسته‌ها، طرح مورد نظر به طراح سپرده می‌شود. پس از دریافت خواسته‌ها، طراح اقدام به تهیه یک خروجی اولیه (مدل خام یا نقشه اتوکد) می‌کند تا کارفرما به درک درستی از طرح برسد. در صورتی که کارفرما و طراح بر ایده اولیه و کلیت طرح توافق کنند، تیم طراحی باید تهیه نقشه‌ها و جزئیات اصلی پروژه را آغاز کند.
آماده‌سازی نقشه‌ها و اطلاعات پروژه
در ادامه به نکاتی که تیم طراحی باید به آن توجه کند، می‌پردازیم. تیم طراحی موظف است اطلاعات دقیقی از پلان‌ها با جزئیات اندازه‌گذاری، نما، برش‌ها و همچنین تصاویری از محل پروژه تهیه کند. علاوه بر این، برخی رفرنس‌ها برای متریال، مدل‌های گیاهان، درختان و سایر اجزای طبیعی نیز باید به تیم پرزانته ارائه شود. چنانچه تیم طراحی، مدل سه بعدی را انجام دهد، لازم است مدل دقیقی را فراهم کند در غیر اینصورت با داشتن اطلاعات بالا میتواند به طور کل پروسه را به تیم پرزانته واگذار نماید.
چالش‌های پرزانته و انتخاب نرم‌افزار مناسب
انتخاب نرم‌افزار مناسب برای ارائه معماری به نوع خروجی و نیاز پروژه بستگی دارد. برای مثال، اگر ارائه به صورت انیمیشن اینتراکتیو باشد، از نرم افزارهایی نظیر Unreal Engine یا Lumion رایج است. در این حالت، تیم طراحی باید پروژه را به گونه‌ای مدلسازی، لایه بندی کند که با این نرم افزارها سازگار باشد؛ در غیر این صورت، مشکلات زیادی در پروسه پرزانته ایجاد خواهد شد. اکنون با فرض اینکه این مدل به شکل صحیح، لایه بندی شده و اصولی به تیم پرزانته تحویل داده شود، تیم پرزانته باید چگونه این روند را طی کند؟ این پروسه یکی از زیباترین پروسه‌های انجام کار است؛ زیرا اگر به درستی انجام شود بسیار لذت‌بخش بوده و میتواند نقش قابل توجهی در بهبود کیفیت خروجی ایفا کند.
اجرای پروژه معماری توسط تیم CG
پس از دریافت مدل یا اطلاعات لازم از تیم طراحی، تیم پرزانته مراحل زیر را دنبال می‌کند:
1- مدیریت صحنه و فایل برای سبک سازی
2- آماده سازی آبجکت‌های مورد نیاز: پس از تکمیل مدلسازی، مرحله بعدی آبجکت‌گذاری و فضاسازی است. این مرحله نیازمند جایگذاری منظم آبجکت‌ها بر اساس رفرنس‌ها و خواسته‌های تیم طراحی و کارفرما است.
3- صحنه سازی: این مرحله شامل انتخاب نورپردازی، دوربین و ترکیب‌بندی برای بهینه‌سازی نمایش مدل است.
4- نورپردازی: پروژه وارد فاز متفاوتی به نام نورپردازی می‌شود که یکی از زیباترین و جذاب‌ترین قسمت‌های انجام هر پروژه سه بعدی است. این بخش از طراحی به سبب اقداماتی مانند ایجاد حس و حال در فضا، ترکیب و درگیری نور و سایه، زاویه تابش نور، ساعت نور، آسمان و … با نگاه هنری درگیر شده و بسیار جذاب است.
5- متریال گذاری: گام بعدی در این فرآیند، حساس‌ترین و مهم‌ترین عامل طبیعی شدن پروژه یعنی انتخاب و اعمال متریال و تکسچرینگ است. بسیاری از افراد نورپردازی و یا تنظیم رندر را مرحله اصلی میدانند اما میتوان گفت پس از مدلسازی، مهم‌ترین فاکتور مرحله متریال است.
چنانچه این مرحله توسط یک نفر انجام شود، بهتر بوده زیرا متریال‌ها را طبق دید خود و بر اساس واقعیت میسازد و اگر بصورت PBR (Physically Based Rendering) باشد مناسب‌تر است. گرچه استفاده از مرجع متریال آماده اسکن شده نظیر کتابخانه QUIXEL اندکی کار را راحت نموده، ولی تضمینی برای طبیعی شدن کار نیست تا زمانی که بتوانید به درستی از آن استفاده کنید.
6- تست رندر اولیه جهت تایید کارفرما و تیم طراحی: پس از انجام مراحل نورپردازی و متریال‌گذاری، تست رندرهای اولیه با استفاده از نرم افزارهای رندرینگ مانند V-Ray یا Lumion انجام می‌شود. این رندرها به تیم طراحی ارائه می‌شود تا نظرات و مشاوره‌های لازم برای بهبود پروژه را دریافت کند.
7- ویرایش درصورت لزوم
8- رندر نهایی پروژه: پس از دریافت نظرات و اعمال تغییرات لازم، فایل نهایی با تنظیمات اصلی و ابعاد مناسب برای رندر نهایی آماده می‌شود. در این مرحله، تاییدیه نهایی از کارفرما دریافت شده و پروسه به پایان می‌رسد و خروجی‌ها به‌صورت تصویر یا ویدیو به مشتری ارائه می‌شوند.
جمع بندی:
در این مقاله، سعی کردیم تا پروسه کلی طراحی تا پرزانته معماری و مراحل مختلف آن را به‌طور مختصر و جامع توضیح دهیم. از مراحل ابتدایی مدلسازی و آبجکت‌گذاری تا نورپردازی و متریال‌گذاری، هر مرحله نقش مهمی در ایجاد یک خروجی با کیفیت ایفا می‌کند.
مطالب مرتبط:
آنریل انجین (Unreal Engine) چیست؟ کاربرد آن در معماری؟
رندرینگ چیست و در معماری برای ارائه نما و پلان چه کاربردی دارد؟
منبع: کهن سازندگان